Hành trình VoVoNam Việt Võ Đạo được nhìn ở một góc cạnh riêng của một người môn sinh và được phân tích theo từng thời, biến chuyển của môn phái. Bài viết không nhằm mục đích nói lên quan điểm và lập trường của môn phái.
Sau 71 năm hình thành và phát triển môn phái VoViNam Việt Võ Đạo, chúng ta có thể chia thành ba giai đoạn sau:
Giai đoạn thứ nhất:
Không theo thời, tạo thế!
Lớn lên trong thảm cảnh mất nước, giữa lúc các tư trào cách mạng và phóng đảng đang bành trướng trên đất nước. Một bên các nhà chí sĩ cách mạng kêu gọi thanh niên chủ trương cách mạng sắt máu để dành lại chủ quyền cho dân tộc. Một bên chính quyền đô hộ Pháp quyến rũ thanh niên vào con đường ăn chơi, trụy lạc hầu làm tê liệt sức chống đối của người dân.
Không theo thời, tạo thế, Võ Sư Sáng Tổ đã thoát ra khỏi hai xu hướng nầy, nổ lực sưu tầm học hỏi, luyện tập hầu hết các môn võ thuật, đồng thời trau dồi học vấn và đạo đức để tìm một hướng đi mới cho dân tộc. Vì theo Ông nghĩ, muốn đưa cuộc cách mạng Dân Tộc đến chổ thành tựu, cần gây cho thanh niên một ý thức cách mạng, một tinh thần quật cường, một nghị lực quả cảm song song với một thân thể đanh thép, vững chắc, sức lực mạnh mẽ dẻo dai, có đầy đủ khả năng tự vệ.Ngoài ra, trong mọi cuộc chiến đấu vấn đề tinh thần và danh dự vẫn là 2 yếu tố quan trọng để quyết định sự thành bại. Bởi vậy, ngoài phần võ thuật và tinh thần võ đạo ông còn muốn ràng buộc các môn đệ sau này của ông vào danh dự của Tổ quốc, nghĩa là thanh niên Việt Nam phải có phương pháp tự vệ mang danh dân tộc Việt Nam, tiêu biểu cho tinh thần tự chủ bất khuất của tiền nhân để khi chiến đấu phát huy được cái hùng khí, quyết đem vinh quang về cho Tổ Quốc và cho Môn Phái.
Cuộc nghiên cứu hoàn tất. Ông bí mật đem Vovinam ra huấn luyện cho một số thân hữu cùng lứa tuổi vào năm 1938. Môn sinh Vovinam thới đó rất tiến bộ nhờ phương pháp huấn luyện tinh vi và khoa học, nhờ tinh thần đạo đức dân tộc sáng chói của
môn phái.
Nhiều lớp võ tự vệ được mở ra ở trường Sư Phạm, Trường Bưởi, Việt Nam Học Xá, sân tập Ấu Trỉ Viên, Bãi Septo, Bãi Nhà Ðèn v.v... Ngoài ra, 2 đoàn đặc biệt được thành lập: Ðoàn VÕ SĨ CẢM TỬ gồm các thanh niên võ sinh có sức vóc vạm vỡ hăng say hoạt động. Ðoàn ANH HÙNG NGÀY MAI gồm các võ sinh thiếu niên dưới 18 tuổi. Cùng lúc đó một lớp võ đại chúng chuyên luyện cách xử dụng gậy và mã tấu được mở ra tại Việt Nam Học Xá, thu hút hàng chục ngàn học viên để gây đức tự tin và tinh thần Võ Ðạo trong quảng đại quần chúng.
Năm 1951, cộng tác với một số nhân sĩ. Ông thành lập Việt Nam Võ Sĩ Ðoàn và gây lại phong trào học Vovinam khá sôi nổi bằng những lớp võ đại chúng tại sân trường Hàng Than, Hà Nội.
Tháng 7 năm 1954, cùng một số sõ sư môn đệ tâm huyết ông di cư vào Nam mở trường dạy võ tại đường Thủ Khoa Huân Sài Gòn. Ông còn cử các võ sư môn đệ phụ trách huấn luyện võ thuật cho Hiến Binh Quốc Gia tại Sài Gòn, Trung Tâm Huấn Luyện Hiến Binh Quốc Gia Thủ Ðức, các lớp võ cho Công Binh.
Tiếc thay, chí cả chưa thành thì Ông bị mất ngày 4 tháng 4 năm Canh Tý 1960 tại Sài Gòn và an táng tại nghĩa địa Ðô Thành đường Mạc Ðỉnh Chi Sài Gòn, sau khi trao quyền Chưởng Môn cho người môn đệ trưởng tràng - võ sư LÊ SÁNG.
Giai đoạn thứ nhì:
Không theo thời, đợi thế!
Sau năm 1975, VoViNam Việt Võ Đạo lại chịu thử thách một lần nữa với vận mệnh của dân tộc! Võ đường bị đóng cửa, Võ Sư Chưởng Môn bị quản thúc, hàng ngũ môn đồ tâm huyết bị phân tán đi bốn phương, kẻ còn, người mất. Có người đổi nghề để giữ chí và cũng có lắm kẻ đổi chí để giữ nghề!
Trong khi đó tại hải ngoại, sau khi ổn định cuộc sống, các lớp tập VoViNam dần dần hình thành và hoạt động trở lại, nhưng biến chuyển theo từng đơn vị và từng địa phương. Có lớp tập, ngoài việc huấn luyện võ thuật, võ lực và võ đạo còn chủ trương luôn việc phục hưng dân khí, sinh hoạt cộng đồng và góp phần hổ trợ các đoàn thể bạn, đem lại luồng sinh khí mới cho tập thể người Việt lưu vong và đã biến nhanh thành các phong trào, đại phong trào VoViNam Việt Võ Đạo, được các con em người Việt tham gia hưởng ứng khắp nơi. Tuy nhiên vẫn có lớp tập vì thiếu nhân lực và sự chỉ đạo của người trên nên chỉ chủ trương quảng bá thuần tuý võ thuật cho người dân bản xứ. Những lớp tập nầy đã phát triển cô lập theo từng địa phương và ít được nhiều người biết đến..
Ngoài ra, trong thời gian nầy, vì thiếu sự dìu dắt và nâng đở của Tổ Đường, các võ đường tại hải ngoại đã phát triển, vận hành môn phái không còn theo hàng dọc mà là hàng ngang. Tình trạng nầy đã dẫn dắt đến nhiều phát huy nghịch lý, đòn thế, đai đẳng bị sai lệch và lạm phát hay bị dìm ém. Một phần vì các võ sư cũng như huấn luyện viên đang có mặt tại hải ngoại đã không được chuẩn bị đào tạo để thích ứng cho môi trường, địa bàn mới nầy. Một phần vì ngôn ngữ bất đồng chưa được thông suốt và một phần các môn đồ người dân bản xứ lúc đầu vì tò mò chỉ muốn đến học võ hơn là học cách hành xử của một người môn sinh Việt Võ Đạo và từ đó không có một chút khái niệm nào, để có thể cảm thông được phần nào nguồn gốc, xuất xứ của môn võ nầy!
Tất cả chỉ vì thời thế, thế thời mà theo và không một ai mải mai hy vọng sẽ có một ngày Võ Sư Chưởng Môn sẽ được chấp chưởng lại quyền hành và tóm thâu VoViNam Việt Võ Đạo về một mối. Cũng từ trong tư tưởng trên đã có nhiều hàng ngũ võ sư cao cấp tự ý xưng hùng một cởi, thay đổi danh xưng, màu đai, đẳng cấp, màu áo cho võ đường của mình. VoViNam biến thành Quản Khí Đạo hay Qwan Ki Do, Việt Võ Đạo biến thành Việt Tai Chi .v.v. Tình trạng nầy cho đến nay vẫn còn chưa được giải quyết thật sự.
Tuy nhiên các hoạt động mang tích cách tự phát nầy cũng đã cho thấy sự tự tin và sự tháo vát của người môn sinh VoVinam Việt Võ Đạo. Đã tạo thế, chờ thời và không chờ phân công, chỉ việc. Đây là một điểm đáng mừng và đáng khen, vì đã cho thấy sự trưởng thành của các hàng ngũ môn đồ nầy.
Trong khi đó, thì ở trong nước vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, sau một thời gian dài bị gián đoạn,Tổ Đường đã được phép hoạt động trở lại trong sự gò bó về quyền hạn và vận hành đồng thời lại phải khéo léo dàn xếp, điều động ngoài tầm tay các võ đường trên toàn thế giới. Từ đó chúng ta cũng không lạ gì khi thời gian gần đây vẫn còn nhiều võ đường ở hải ngoại vẫn còn sinh hoạt độc lập hay song song với môn phái, trong nước môn sinh VoViNam Việt Võ Đạo đã bắt đầu thượng đài tranh giải, mặc dù chỉ có tính cách thể thao, giao hữu, chuẩn bị thành lập công ty vệ sĩ, sản xuất võ phục, binh khí cũng như trong nước chính quyền đã thành lập Liên Đoàn VoViNam Quốc Gia 20.10.2007, Liên Đoàn VoViNam Thế Giới 09.2008, Liên Đoàn VoViNam Châu Á 21́.2.2009, chuẩn bị tham gia vào Asian Indoor Games 2009 và Olympics trong tương lai.
Đây là đều đáng mừng hay đáng lo?
Việc nầy còn tuỳ thuộc rất nhiều vào uy tín của môn phái đối với dân tộc, sự thông suốt năm tôn chỉ và ba mục đích của hàng ngũ võ sư các cấp trong cũng như ngoài nước, sự sáng suốt lãnh đạo của Võ Sư Chưởng Môn trong thời gian tới cũng như sự minh định lập trường, hướng đi đúng đắn, không lệ thuộc vào chính quyền sở tại của các hàng ngũ Môn Đồ Tâm Huyết tại hải ngoại.
Gần đây ở Hải Ngoại, đã có nhiều chỉ dấu lo ngại cho thấy VoViNam Việt Võ Đạo đang dần dần biến thành Quốc Võhay nói nôm na là bị Quốc Hữu Hoá . Mà việc nầy sẽ đem lại ảnh hưởng không tốt cho sự phát huy môn phái trong tập thể người Việt đang sinh sống ở nước ngoài. Mặc dầu dân số người Việt tại hải ngoại so với người dân trong nước không đông, nhưng mối cảm tình đặc biệt dành cho môn phái không phải là nhỏ, và những nhân sự, thành phần cốt cán nầy tức con em của cộng đồng, rất cần cho môn phái trong tương lai tại địa bàn hải ngoại. Những thành phần, nhân sự nầy được sống và phát huy trong một môi trường hết sức thuận lợi cho sự phát triển toàn diện, lại không gặp khó khăn khi trao đổi về ngôn ngữ, văn hoá, phong tục, mức thu nhập lại rất cao và có ảnh hưởng chính trường theo từng địa phương, qua sự thành công trong cuộc sống ở xứ người, của võ đường và qua ảnh hưởng trực tiếp của các môn đồ người dân bản xứ.
Do đó, đứng trước vận hội mới và trên địa bàn mới Tổ Đường cần nên tạo lại một hướng đi mới cho môn phái, điều nghiên lại mối tương quan giữa môn phái và tập thể người việt tại hải ngoại, giữa môn phái và chính quyền trong nước, để trong tương lai có thể phát triển đồng đều, tránh sự va chạm, dẩm chân lên nhau. Đặc biệt nhất là các hàng ngũ môn đồ trong nước cần phải phóng xa tầm mắt hơn nữa, để có thể đuổi kịp đà phát triển, mở rộng của môn phái và theo kịp đà tiến bộ của các đồng môn nơi hải ngoại. Tổ Đường cần nên tuyển chọn một đội ngũ trẻ ngoài căn bản võ thuật và võ đạo, cần có đủ trình độ ngoại ngữ để giao tiếp với các phái đoàn nước ngoài về thăm viếng, đặc huấn, thăng đai...và phải có nơi ăn nghỉ, tắm rửa, vệ sinh, tiếp đón, học tập tươm tất... Việc nầy cần rất nhiều vào sự đóng góp của các võ đường tại hải ngoại, có thể quyên góp qua người thân, môn sinh, thân hữu... để tân trang lại bộ mặt cho Tổ Đường. Đồng thời mỗi võ đường tại hải ngoại nên bảo trợ một võ đường trong nước để hổ trợ phương tiện, vật chất, đặc biệt là giúp đở trong vấn đề thông tin, liên lạc, cùng nhau nâng đỡ, học tập để môn sinh trong và ngoài nước cùng phát triển đồng bộ.
Giai đoạn thứ ba:
Thế thời, thời theo!
Mặc dầu VoViNam Việt Võ Đạo hiện nay đã có mặt trên khắp năm châu nhưng vẫn còn chưa thống nhất, kết hợp lại thành một mối để có thể tạo thế, đổi thời, để có thể chuyển Việt Võ Đạo thành Nhân Võ Đạo từ đó góp phần giúp tiến, hiến ích cho mọi người chung sống hoà bình.
Trên nguyên tắc “VoViNam như một biển lớn thu nạp được tất cả mọi mạch nguồn từ các nơi đổ về, bất kể phẩm chất và số lượng của các mạch nguồn đó ra sao, sau đó sẽ chuyển hoá thành nước biển trong sạch!“
Trên thực tế, việc nầy cần rất nhiều thời gian và nhân lực có khả năng cũng như tuỳ hoàn cảnh, tuỳ theo từng biến chuyển của thời cuộc. Mặc dầu mọi hoạt động của VoViNam đều không có tính cách chính trị và tôn giáo nhưng tình hình đất nước cũng có tác động mạnh lên môn phái. Do đó, trong thời gian qua chúng ta đã thâu nạp và thâu dụng được rất nhiều tư tưởng khác biệt, chính kiến, tôn giáo, sắc dân...nhưng vẫn còn chưa thái dụng thành một khối để mọi người có thể chung sống với nhau bình đẳng trong tình yêu thương đồng loại, đồng bào!
Trong nước ngoài Tổ Đường, các liên đoàn VoViNam Quốc Gia, liên đoàn VoViNam Thế Giới, liên đoàn VoViNam Châu Á vẫn hoạt động song song với chủ trương biến VoViNam thành Quốc Võ, biến VoViNam thành một bộ môn thể thao quốc tế, chú trọng vào sự hơn thua, thành bại hơn là phục vụ và cống hiến. Điều nầy hoàn toàn đi ngược lại năm tôn chỉ và ba mục đích của môn phái. Ngoài nước, các võ đường vẫn còn chưa thống nhất với nhau về một mối, vẫn còn cách biệt nhau về không gian và thời gian, vẫn còn sự phân biệt về màu da, chính kiến, tư tưởng....
Nhìn chung, đích đến đã có nhưng đường đi còn rất dài...do đó việc nầy chúng ta không thể trút lên hết phần trách nhiệm cho Tổ Đường và cho Võ Sư Chưởng Môn. Mỗi môn đồ nên tiếp tục tự nhận lấy phần trách nhiệm của mình. Chúng ta đã có khả năng thâu nạp và thái dụng trong thời gian qua, chúng ta cũng cần nên cố gắng nhiều hơn nữa trong tương lai để tự biến mạch nguồn của mình thành ra nước biển trong sạch chuyển hoá về cho Tổ Đường, bớt đi phần gánh nặng cho Tổ Đường và cho Võ Sư Chưởng Môn, rút ngắn đường đi và đích đến cho môn phái!
Ở trong nước vì bị gò bó trong vấn đề tư tưởng chúng ta chỉ hy vọng vào tinh thần tôn sư, trọng đạo của các hàng ngũ trẻ sau nầy. Các Võ Sư trong nước cần nên đả thông và làm thông suốt tư tưởng nầy cho các hàng ngũ môn đồ của mình cùng hiểu thấu để cùng nhìn về một hướng.
Ngoài nước, ngoài phần vụ đả thông ngôn ngữ, màu da và sắc tộc... chúng ta còn cần nên kết hợp lại thành Liên Đoàn VoViNam Việt Võ Đạo Hải Ngoại, giữ tư thế độc lập, phi chính phủ khi cần, cần tiến nhanh lên sứ vụ chuyển hoá Việt Võ Đạo thành Nhân Võ Đạo, thoát ra khỏi sự ràng buộc của làn ranh quốc gia, tôn giáo và chính trị.... để cùng hướng về một mục tiêu chung.
Tuy nhiên, trong thời nào cũng vậy „Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách“ các môn đồ̀ của Môn phái cũng không nằm ra ngoài thông lệ nầy. Nhất là với tinh thần võ sĩ đạo hào hùng và bất khuất, chúng ta phải là những người đi tiên phong trong mọi công tác nhằm đem lại an vui, hạnh phúc cho mọi người. Mỗi người, mỗi việc, mỗi môn đồ nên chọn cho mình một hướng đi đúng đắn, thích hợp với khả năng, nhận định của mình - vừa làm tròn bổn phận công dân của mình vừa bảo toàn trách vụ của sư môn giao phó - nhưng đừng bao giờ để lẫn lộn tư cách nầy với tư cách kia và đừng bao giờ đứng sai vị trí của mình để mưu cầu lợi ích cá nhân, lạm dụng danh nghĩa môn phái hoạt động chính trị theo ý riêng của mình. Điều quan trọng là dù ở bất cứ vị trí nào chúng ta cũng phải đem hết tâm lực và khả năng ra gánh vác để làm gương cho mọi người. Có như thế, môn đồ VoViNam Việt Võ Đạo mới thể hiện được tinh thần hào hiệp, cống ích và hiến ích cho đời, mới thể hiện được chân giá trị võ đạo của mình do con người, vì con người, phát triển và phục vụ con người.
Biết hoà mình theo kịp trào lưu tiến bộ của nhân loại nhưng không quên nguồn, mạch sống của dân tộc. Đó cũng là nét độc đáo của một nền Võ Đạo Việt Nam vậy!
Hãy là ngọn sóng to cuốn trôi đi những gì áp bức.
Hãy là cơn gió mạnh thổi bay đi những gì xiềng gông.
Hãy là tia nắng ấm đem lại ánh sáng cho mọi nhà.
Hãy là đoá hoa xinh đem lại sự tươi mát cho nhân loại.
Làm tại Hamburg, Đức Quốc, ngày 13 tháng 3 năm 2009
MS Trung Trường
