Hôm nọ có dịp về thăm Đình Bảng (Từ Sơn - Bắc Ninh), một ngôi đình kiến trúc đẹp nổi tiếng còn sót lại. Đặt chân đến Đình ấn tượng đầu tiên đến với tôi là sự trầm tư mặc tưởng, đồ sộ và oai nghiêm. Đình dài 20 m rộng 14m cao 8m, mái đình rộng 5, 5m. Bốn góc là bốn đầu đao cong vút vô cùng duyên dáng. Hệ thống cột kèo bằng gỗ lim được chạm khắc những hoa văn, hay hình tượng tứ linh rất tinh xảo.
Ngôi Đình là nơi giao lưu gặp gỡ, sinh hoạt tín ngưỡng và hội họp của mọi người, thể hiện khát vọng hoà bình ấm no hạnh phúc của người dân đất Việt. Mỗi người dân đất Việt tha hương canh cánh trong lòng nỗi nhớ cồn cào da diết về làng quê xứ xở của mình qua mái đình, giếng nước cây đa. Tiếc là trong lịch sử có thời gian những giá trị văn hoá tinh thần đó đã bị tàn phá không thương tiếc. Hậu quả ở nhiều địa phương đã không còn dấu vết của đình làng, quê tôi là một ví dụ, mỗi khi nhắc đến lại chạnh lòng đau xót…
Làng tôi vốn là một làng thuần nông, phong cảnh rất đẹp. Trong làng có rất nhiều cây Nhãn cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Một con sông lớn chảy quanh làng, trước kia nước trong xanh lắm dân làng vẫn thường dùng để làm nước sinh hoạt. Nghe các cụ cao niên kể lại trước đây làng tôi cũng có đình làng to và đẹp lắm. Sau năm 1975 chính quyền địa phương cho đập phá hết. Mảnh đất ngày xưa ngôi đình toạ lạc bây giờ thành đất thổ cư, voi đá, chó đá, bia đá, vứt ra cánh cánh đồng làng. Những năm 90 của thế kỷ trước có một nhóm người không biết từ đâu đến đem hết chó đá, voi đá, bia đá đi đâu không rõ.
Người dân vẫn chân chất thật thà như xưa, nhưng quê tôi từ lâu không còn lễ hội. Mỗi khi nhớ về quê hương ngoài hình ánh dáng mẹ lưng còng, dòng sông tuổi thơ, phiên chợ chiều hiu hắt, cánh đồng chang chang nắng… lại thấy thiếu thốn một điều gì đó rất thiêng liêng không gì bù đắp được. Đình làng tôi giờ chỉ còn tồn tại trong kí ức của những bậc cao niên, thế hệ chúng tôi thật thiệt thòi…
Làng
Mái đình trăm năm cổ tích
Dòng sông ôm trọn vòng xanh
Chợ phiên gọi mời như rượu
Nghè - Phủ voi thành lính canh.
Xa quê những ngày lửa cháy
Trong tim mái đình, dòng sông...
Phía trước là những trận đánh
Có làng nên nhiều chiến công.
Những đứa con ngày trở lại
Đình còn một mảnh đất thôi
Chợ hóa thành khu chuồng trại
Voi đá vào lò nung vôi.
Mùa xuân không còn lễ hội
Cờ bạc kéo về khắp nơi
Tôi ra triền đê đón gió
Ứ nghẹn một dòng lệ rơi.
(Bài thơ này của ông Nguyễn Đình Thi)

Hà Nội 7/10/2009
Sưu Tầm