“Cô gái không mũi” trên tạp chí Time và số phận phụ nữ Afghanistan



Với làn da sáng và mái tóc đen suôn dài, Aisha, 18 tuổi, chắc chắn sẽ nổi bật trong đám đông với vẻ xinh đẹp đặc biệt. Nhưng giờ đây, thật bi kịch, khi cô gái trẻ này lại đang thu hút sự chú ý của đám đông vì một nguyên nhân hoàn toàn khác.


Aisha là một nạn nhân của những hành động tàn ác của tàn quân Taliban. Mũi và tai cô bị chính người chồng ra tay cắt đi một cách man rợ trong hành động trừng phạt trá hình.
Vụ hành hình diễn ra năm ngoái, khi Aisha cố tìm cách trốn khỏi ngôi nhà nơi cô đã phải sống một cuộc sống cùng cực với sự ngược đãi kinh khủng của gia đình nhà chồng. Nhưng cuộc chạy trốn không thành. Khi bị bắt lại, một thủ lĩnh Taliban “nhân danh công lý” đã ra lệnh cho chính những người anh em nhà chồng cô trừng phạt cô theo hình phạt thời Trung Cổ.
Bị người anh chồng giữ chặt, cô dâu trẻ chịu đựng nỗi đau đớn tột cùng về thể xác và tinh thần khi bị chính người đàn ông cưới cô làm vợ dùng dao tàn phá khuôn mặt.

Hình ảnh Aisha tàn tật với cái nhìn đau đớn trên trang bìa tạp chí Time của Hoa Kỳ khiến ai cùng phải phẫn nộ. Bức ảnh là lời nhắc nhở đau đớn về số phận tất yếu của những người phụ nữ có tư tưởng độc lập nếu tàn quân Taliban trở lại nắm quyền ở Afghanistan. Tạp chí chạy trên trang nhất dòng chữ “Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta rời Afghanistan”, khi lực lượng liên quân đã lên thời gian biểu cho việc rút các lực lượng quốc tế khỏi nước này.

Những tiếng nói có ảnh hưởng ở Afghanistan đang đề nghị phương Tây tìm cách đưa Taliban đến bàn thương lượng để thảo luận về một thỏa thuận hòa bình như một phần của chiến lược thoát khỏi những bất ổn và bế tắc hiện nay. Nhưng những phụ nữ, những người bị đối xử còn không bằng những nô lệ dưới chế độ Taliban hà khắc trước đây – tin rằng họ sẽ phải chịu đựng gánh nặng của hòa giải dân tộc.

Rờ tay lên mặt, Aisha trả lời phỏng vấn tờ Time: “Họ chính là những người đã làm điều này với tôi. Làm sao có thể hòa giải với họ”. Mối lo ngại của cô đã được Fawzia Koofi, một nữ nghị sĩ trong Quốc hội Afghanistan, nhắc lại: “Các quyền của phụ nữ không được trở thành vật hiến tế để đổi lấy hòa bình”.

Aisha hiện sống tại nhà của một phụ nữ bí mật ở thủ đô Kabul, nhưng cô đang mơ một ngày nào đó sẽ được phẫu thuật lấy lại hình dáng khuôn mặt.
Giám đốc tờ Time, ông Richard Stengel đã giải thích quyết định cho đăng tấm ảnh gây sốc này. Ông nói: “Tôi muốn để người đọc đối đầu với kiểu hành xử của Taliban đối với phụ nữ chứ không muốn phớt lờ sự thật này. Tôi muốn mọi người biết về sự thật khi họ quyết định về việc lực lượng Hoa Kỳ và đồng minh nên làm gì ở Afghanistan”.

(Source: TIME Magazine)



Aisha vén tóc cho thấy lỗ tai bị xẻo


Hình phụ nữ bị xẻo mũi tiêu biểu cho vận mệnh cuộc chiến ở Afghanistan

WASHINGTON (AP) - Khuôn mặt đăng trên trang bìa tuần báo Time số mới nhất của một phụ nữ trẻ có vẻ mặt thanh nhã, bình thản nhưng với chiếc mũi bị xén mất, để lại một lỗ hổng hình trái tim, là một dấu tích của nền công lý Taliban, một nhắc nhở cho chúng ta “điều gì xảy ra nếu chúng ta rút khỏi Afghanistan.”

Bức chân dung nhanh chóng trở thành một biểu tượng cho vận mệnh cuộc chiến vốn đã kéo dài gần một thập niên.

Từ khi tạp chí này được bày bán vào hôm Thứ Sáu, bức hình được đem ra bàn luận trên nhiều chương trình tường thuật tin tức, gồm chương trình “This Week” của đài truyền hình ABC. Trong đó, người dẫn chương trình Christiane Amanpour trưng trang bìa tờ tạp chí lên và hỏi bà Chủ Tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi về sự cam kết của Mỹ đối với phụ nữ Afghanistan, vào lúc mà Hoa Kỳ đang cân nhắc đến chuyện tham chiến ở đây trong tương lai. Bà Pelosi quay mặt đi trước khi trả lời rằng, mục tiêu về giáo dục và về những thứ khác dành cho phụ nữ ở Afghanistan còn tùy vào sự thiết lập an ninh và chấm dứt tham nhũng.

Nó tạo nên những tranh luận sôi nổi trên các trang mạng, chuyển sang những hội thoại bàn về các đề tài từ chống phá thai đến tội bạo hành đối với phụ nữ.

Bức hình và câu chuyện đã thu hút được hơn 500 lời bình phẩm của độc giả trên trang mạng của riêng tờ Time, cùng vô số trên những hệ thống về xã hội, và các trang nhà của từ tay tổ khổng lồ về chính trị The Huffington Post đến BagNews, một diễn đàn chuyên phân tích về ảnh chụp. Trong khi còn quá sớm để biết được bức hình có ảnh hưởng tới số bán của tạp chí hay không, nhưng nó đã mang về hơn gấp đôi số thư điện tử gởi cho nhóm chủ biên, như thường xảy ra mỗi khi có một đề tài nóng bỏng.

Chủ Bút tuần báo Time Richard Stengel nói: “Bức hình đã lôi kéo được một số lượng khổng lồ các cuộc hội thoại, đó chính là điều chúng tôi mong ước. Nó vừa thu hút được sự chú ý của người ta nhưng đồng thời cũng làm cho người ta phải ngoảnh mặt đi, tuy nhiên nó thôi thúc quí vị phải nhìn kỹ càng và đưa ra lời nhận xét.”

Theo bài viết liên quan đến bức ảnh đăng ở trang trong của tuần báo Time, câu chuyện khởi đầu:

“Quân Taliban đến gõ cửa nhà cô Aisha, 18 tuổi lúc nửa đêm, đòi mang cô này ra trừng trị tội đã bỏ trốn khỏi nhà chồng. Họ kéo cô lên một khu rừng thưa ở trên núi, gần ngôi làng cô ở nằm trong tỉnh Uruzgan, phía Nam của Afghanistan.

“Vừa run rẩy dưới trời khuya lạnh giá vừa chói lòa vì ánh đèn bấm chiếu thẳng vào mặt, cô đối diện với chồng và một thủ lãnh Taliban địa phương, đóng vai quan tòa.

“Aisha phân trần rằng, cô bị người bên gia đình chồng hành hạ, đánh đập tàn nhẫn. Họ đối xử với cô như một người nô lệ. Nếu không trốn đi thì cô cũng sẽ chết vì bị đánh đập. Cô không có chọn lựa nào khác hơn là phải bỏ trốn. Mặc những gì Aisha phân trần, quan tòa Taliban vẫn không mềm lòng. Ông ta phán rằng phải lấy Aisha làm gương cho các cô gái khác, thế là bản án được đưa ra và mấy người đàn ông xúm lại thi hành bản án.

“Người anh chồng đè Aisha nằm xuống đất trong khi chồng cô rút ra một con dao. Ðầu tiên ông ta xẻo hết hai tai cô rồi bắt đầu cắt mũi Aisha. Cô đau quá mà ngất đi nhưng sau đó tỉnh lại vì máu tuôn nhiều quá làm cô nghẹn thở. Thi hành xong bản án, đám đàn ông rút đi, để mặc cô nằm trên núi chờ chết.”

Aisha giờ đây được bảo bọc an toàn trong một khu dành riêng cho phụ nữ ở thủ đô Kabul, cô kể lại câu chuyện của mình với một giọng đều đều và mắt nhìn đăm đăm vào một khoảng không xa xôi. Cô đang chờ được đưa sang Mỹ để được giải phẫu tái tạo một chiếc mũi khác, nhờ sự giúp đỡ của tạp chí Time, các tổ chức nhân đạo, cùng nhiều cơ quan khác.

Aisha chịu ngồi để cho người ta chụp bức chân dung vì cô muốn cho độc giả thấy được cái hậu quả một khi Taliban trở lại nắm chính quyền. Nhiều phụ nữ tiếng tăm ở Afghanistan tỏ vẻ quan ngại rằng, việc chính quyền muốn hòa giải với quân nổi dậy sẽ tước đoạt mất những tự do mà họ đã gặt hái được, từ khi liên quân do Mỹ lãnh đạo tiến vào Afghanistan vào năm 2001 để lật đổ chế độ Taliban.

Một số quan sát viên đem so sánh bức ảnh với một trong những bức hình vượt thời gian nhất trong ngành báo chí, đó là hình cô gái tị nạn mắt xanh rất bắt mắt, xuất hiện trên trang bìa của National Geographic năm 1985, và lập tức trở thành hình ảnh tiêu biểu của nỗi thống khổ của Afghanistan vào thời xâm chiếm của quân đội Soviet.

Một số người cho rằng bức hình trên tạp chí Time tuần này hàm chứa một thông điệp chính trị.
Ký giả Irin Carmon viết trên trang blog phụ nữ Jezebel: “Ðây không hẳn chỉ đơn thuần là một tấm hình mà là một đề tài... Ở đây có sự biểu hiện giữa sự áp bức nơi những người phụ nữ ở Afghanistan, với câu hỏi liệu sự hiện diện của Hoa Kỳ có thể làm được gì và nên làm gì.”

Giáo sư nhân chủng học trường Hofstra University, Daniel Martin Varisc, viết trên trang blog của học giả Hồi Giáo Tabsir, cho rằng bức hình trên trang bìa này là “một ví dụ đáng tiếc về tin phóng sự nhạy cảm” đã làm giảm bớt đi những gì mà phụ nữ Afghanistan bấy lâu nay đã tạo được.

Phóng viên ảnh từ lâu vẫn đeo đuổi ý tưởng, khi nào và làm sao để sử dụng hình ảnh cho mục đích minh họa, để cân bằng với niềm tin, nói ra những sự thật khó tiết lộ, đi kèm với sự suy xét về tính cách nhạy cảm của chủ đề và với độc giả.

Ông Stengel cho biết đã cân nhắc kỹ lưỡng khi sử dụng bức chân dung của Aisha, đi kèm với lời chú thích của chủ bút, giải thích duyên cớ của mình, đồng thời xin lỗi những độc giả nào có thể phản bác lại nó. (TP)