-
Gà trống, gà mái, gà nòi, gà con...
-
Các loại Gà
Gà ở Việt-Nam, chúng ta thường thấy các loại như sau :
Gà Nhà: tức Gia Kê là loại thường nuôi gần nhà, sáng thả ra nuôi trong vườn, chiều tối chúng nó trở về ngủ trong chuồng, ngày chỉ cho ăn hai lần. Các loại Gà nhà thường thấy là : Gà trống, Gà mái, Gà tơ tức Gà giò, Gà tre, Gà ác, Gà tàu, Gà nòi (chọi) tức Gà để đá nhau, Gà lôi tức Gà Tây.v.v. nhờ nuôi như thế, nên thịt chúng nó rất thơm ngon hơn các Gà nuôi nhốt trong chuồng để bán thịt hay trứng. Đó là, Gà kỹ nghệ.
Gà rừng: tức Sơn Kê là loại sống trong rừng, nhỏ con, bay giỏi và rất hung dữ lại hiếu chiến.
Gà nước:là loại sống ngoài đồng ruộng, hình dáng giống Gà, nhưng bay rất giỏi như loài chim.
Gà gô: tức loài chim Đa đa thường sống đồi núi có cây thưa.
Gà cồ: hay Gà trống tức Hùng Kê có thân hình lớn con, có mồng đỏ chót rất oai vệ.
Gà mái: không có mồng đỏ và không oai vệ như Gà trống, cho nên người nào có gương mặt tái mét, thì thường bị thiên hạ nói có bộ mặt như Gà mái.
Gà giò: tức Gà tơ thường để ăn thịt.
Gà ác: thường có bộ lông màu trắng, thịt màu đen, chân đen xì, nhỏ con, rất hiền không hung dữ như Gà nòi (chọi) thường đá nhau. Loại Gà này, là loại Gà nhà, trong dân gian rất thích thịt nó để hầm với thuốc Bắc như : Sâm, Nhãn Nhục, Thục Địa .v.v. ăn rất bồi bổ cho cơ thể. Đó là, ích lợi con Gà ác, nhưng không biết tại sao nó mang tên Gà ác?
Gà so: là Gà mới đẻ trứng lứa đầu. Các trứng đẻ đầu được gọi là trứng Gà so.
Gà Tre: là loại Gà nhỏ con, còn Gà trống tre thì có màu sắc sặc sỡ, lại thích đá nhau, không khác Gà trống nòi, nó cũng có cựa nữa.
Gà tàu: có bộ lông hơi nâu, da vàng, thịt ăn rất ngon lại mềm và dai nếu nuôi thả trong vườn.
Gà nòi: để đá nhau, thường thấy có các bộ lông như sau:
Gà Điều có bộ lông màu đỏ.
Gà nhạn có bộ lông như loài Nhạn.
Gà Bướm có bộ lông có lốm đốm như loài Bướm.
Gà Chuối có bộ lông nhiều màu như: trắng, đỏ, vàng, nâu, xám lốm đốm như thân cây chuối.
Gà Xám có bộ lông màu xám.
Gà Ô có bộ lông đen tuyền.
Từ ngữ Việt-Nam mình rất phong phú, mặc dù cùng màu đen, nhưng lại dùng khác nhau, từ con vật đến vật dụng, ví như : Gà Ô ( Gà đen) - Mèo Mun (Mèo Đen) - Mực Tàu (Mực đen) - Dầu Hắc (Dầu đen) - Mắt huyền (Mắt đen) v.v.
Gà Ó có lông hay mắt giống như chim Ó...
************************************************** ************************************************** ***
Ca Dao về Gà
Gà lạc bầy Gà kêu chiu chít,
Phụng lìa Loan, Phụng lại biếng bay
Xa em từ mấy bửa rày,
Cơm ăn không đặng áo Gài hở bâu.
Gà nào hay bằng Gà Cao Lảnh,
Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân.
Con Gà cục tác lá chanh,
Con Lợn ụt ịt mua hành cho tôi.
Con Chó khóc đứng khóc ngồi,
Mẹ ơi! đi chợ mua tôi đồng riềng.
Gà tơ xào với mướp già,
Vợ hai mươi mốt, chồng đã sáu mươi.
Ra đường chị giễu em cười,
Rằng hai ông cháu kết đôi vợ chồng;
Đêm nằm tưởng cái gối bông,
Giật mình gối phải râu chồng nằm bên.
Tuổi Thân con Khỉ ơ lùm,
Chuyền qua chuyền lại, té ùm xuống sông.
Tuổi Dậu con Gà vàng bông,
Có mỏ có mồng, sang gáy ó o ...
Nuôi Gà phải chọn giống Gà,
Gà ri giống bé nhưng mà đẻ sai.
Máu Gà lại tẩm xương Gà,
Máu người đem tẩm xương ta bao giờ.
Chị kia bới tóc đuôi Gà,
Nắm đuôi chị lại hỏi nhà chị đâu ...?
Mẹ Gà con Vịt chít chiu,
Mấy đời dì ghẻ mà thương con chồng.v.v.(ca dao)
************************************************** *********************************************
Tục Ngữ về Gà
Chớp đông nhay nháy, Gà gáy thì mưa.
Trẻ trộm Gà, già trộm Bà.
Gà cựa dài thì rắn, cựa ngắn thì mềm.
Gà cùng một mẹ, chớ hoài đá nhau.
Gà đen, chân trắng mẹ mắng cũng mua.
Gà trắng, chân chì mua chi giống ấy.
Gà béo thì bán bên ngô, Gà khô bán láng giềng.
Gà chê thóc chẳng bới thì người mới chê tiền.
Gà người gáy, Gà nhà ta sáng.
Gà què ăn quẩn cối xay.
Con Gà tức nhau tiếng gáy .v.v. (tục ngữ).
************************************************** **************************************************
Thành Ngữ về Gà
Quẹt mỏ như Gà.
Sợ nỗi da Gà.
Thóc đâu no Gà, cơm đâu no Chó.
Mặt tái như Gà cắt tiết.
Tóc đuôi Gà, mày lá liễu.
Tội Gà vạ Vịt.
Trấu trong nhà để Gà ai bới.
Trông Gà hoá Quốc.
Vắng chủ nhà, Gà mọc đuôi tôm.
Rối như Gà mắc đẻ.
Rũ như Gà cắt tiết.
Gà trống nuôi con.
Gà què bị Chó đuổi.
Gà muốn áo Công.
Gà nhà lại bới bếp nhà.
Một tiền Gà, ba tiền thóc.
Gà mái đá Gà cồ.
Nửa đêm Gà gáy.
Gà đẻ Gà cục tác.
Gà mái gáy gở .v.v.(thành ngữ)
-
