Truyện ngắn

Cảm hoá.

(ĐẠO VÕ TRONG ĐỜI THƯỜNG)

Thật khó ở đâu có một địa hình giống như ở quê tôi, một trái núi mọc lên từ thủa nào giữa lòng thành phố, mang trên mình một ngôi tháp cổ. Một dòng sông lững lờ trôi và cả những cánh buồm căng gió ngược xuôi suốt cả năm dài tháng rộng, ôm trọn một bên chân ngọn núi nhỏ đã đi vào thơ văn của một miền thuỳ dương cát trắng.
Tuy nhiên những năm tháng ấy, do chưa được quy hoạch và quản lý chu đáo nên ngọn núi từ rất lâu đã trở thành "căn cứ địa" của những kẻ bất lương và những phần tử chuyên làm chuyện phi pháp! Hơn một nửa chân núi tiếp giáp vớI 3 con đường nằm trong 3 cụm dân cư hồI đó được coi như là điểm nóng phức tạp nhất của cái thị xã bé nhỏ này, đó là lò mổ, sòng bạc, và các tụ điểm tệ nạn xã hộI khác. Tất cả các hành vi phạm pháp nếu bị phát hiện hoặc truy quét, các đốI tượng đều chạy trốn lên ngọn núi này. Lùm cây rậm rạp, nhiều ngõ ngách hiểm trở đã tạo thành một căn cứ an toàn cho chúng.
Trước khi tôi đến nhận nhiệm vụ ở đây, thì trên núi đã có một bộ phận bảo vệ đài phát xạ truyền hình. Nhưng đài phát xạ thì đóng trên đỉnh núi và phạm vi đài chỉ vỏn vẹn vài trăm mét vuông lạI có tường rào che chắn bao quanh an toàn. Phần lớn còn lạI giao cho du lịch. Vì vậy khi trung tâm du lịch, nơi tôi công tác, cử tôi đến đóng chốt tạI đây và mở lớp dạy võ, cũng đồng nghĩa với những kẻ xấu mất đi "căn cứ địa". Thế là một "trận chiến" âm thầm mở ra. Bọn bất lương tìm cách trấn áp tôi bằng cách kiếm chuyện gây gổ, khiêu khích, hù doạ, thậm chí phục kích tôi trên con đường độc đạo dẫn lên núi…Nhiều lần như thế không thành.

Một hôm, chúng kéo nhau có đến chục đứa, mang theo một can rượu 10 lít lên sân tập võ ngồi uống với nhau. Hết rượu, ngà say, chúng kéo xuống chỗ tôi. Tên đàn anh (tôi nghĩ thế) đi đầu cởi trần, áo vắt vai để lộ những vết thẹo to đùng khắp người. Thấy tôi đang ngồI trước một kiốt bán giảI khát, tên đàn anh đáp xuống bàn đối diện, cả bọn đàn em ngồI vây quanh, có đứa mặt còn non choẹt, đứa nào đứa nấy môi thâm sì phì phèo thuốc lá. Chúng ngồi nhìn tôi trân tráo, tôi thản nhiên nhìn lạI chúng như chẳng có chuyện gì sắp sửa xảy ra. Nhưng tôi biết bọn chúng muốn gì. Tuy thế, chưa đứa nào có gan đứng lên mở miệng trước cả. Tôi thì đã hoạch định phương pháp đốI phó nếu như chúng động thủ. Một lát sau, tên đàn anh đứng dậy tiến về phía tôi, tay cầm theo chiếc ghế, tôi không rời mắt khỏi hắn. Hắn đặt ghế ngồi xuống đối diện với tôi, tôi vẫn nhìn thẳng vào mắt hắn, hình như cái nhìn của tôi làm hắn chột dạ nên rút trong túi áo ra một điếu thuốc mời tôi, tôi khoát tay từ chốI, vì tôi chẳng lạ gì cái trò vờ mời thuốc, mời xong còn lịch sự châm lửa mồi rồI xuất kỳ bất ý ra đòn trong lúc ngườI ta không đề phòng. Thấy không thực hiện được ý đồ, đôi mắt hắn đỏ ngầu lờ đờ. Hắn nói thẳng vớI tôi :
- Ông thầy!… Tôi muốn đấu với ông thầy vài chiêu…Được hông?

Ngay từ đầu khi hắn mới ngồI xuống trước mặt tôi, tôi đã liếc nhìn thấy trên tay hắn xâm chữ Quân, tôi biết chắc đây là tên của hắn, tôi nói với hắn nhưng cũng đủ cho bàn bên kia đám đàn em của hắn nghe:
-Chú Quân, có lẽ chú đã mệt rồI, chú nên về nghỉ, ngày mai chú lên đây, tôi sẵn sàng tiếp chú, nếu như chú thấy cần thiết phảI đấu với tôi.
-Sao ông biết tên tôi? hắn tròn mắt ngạc nhiên hỏI lạI.
-Biết tên đâu có gì là khó, biết người mới khó chứ, phải không Quân?

Tôi nói lấp lửng như thế, không biết hắn có hiểu ý tôi không!
Hắn gật gù và chân thì nhịp nhịp xuống đất. Hắn quay vào phía quày gọi
ngườI bán hàng mang ra một chai rượu, hắn rót đầy một ly mời tôi, tôi từ chốI rằng không uống rượu được, hắn hiểu lầm nên bảo:
-Hôm nay tôi mời ông thầy mà.
-Biết rồI, tôi biết chú mời tôi, nhưng thực tình tôi không uống rượu được, chú cứ tự nhiên, nhưng nên uống ít thôi, uống nhiều không tốt lắm đâu. Tôi nói với hắn như thế.

Hắn thu tay đang cầm ly rượu về, đặt xuống bàn rồI hỏI tôi:
-Vậy ông thầy uống gì? Đá chanh nghen?
Rồi không đợi tôi trả lờI hắn gọi luôn:
-Em ơi, cho một ly đá chanh.

Thế rồi hắn tợp một hớp hết sạch ly rượu, vừa rót rượu vào ly, hắn vừa khề khà tâm sự, hắn tự bạch về nhân thân của hắn, nhà cửa ở đâu, vợ con ra sao. Hắn còn tự giớI thiệu với tôi rằng hắn là học trò của một ông thầy Bảy nào đó ở huyện bên, hắn đã từng là võ sỹ đánh đài 7 trận, trong đó 5 trận thắng và 2 trận huề. Tới đây tôi hỏI hắn:
-Sau những trận đấu như vậy, chú được những gì?
Hắn thật thà đáp:
-Có được con mẹ gì đâu ông thầy ! Một tờ giấy với vài chục ngàn…
Tôi cườI rồi hỏI hắn:
-Hiện nay chú đang làm nghề gì ?
-Gát sòng bạc ông Ban ! hắn trả lờI gọn lỏn.
-Sao hôm nay không gát ? Tôi hỏI lại.
-Mấy hôm nay công an "bố" quá trời, ai dám tới chơi mà gát !
Hắn ngừng một lát rồI nói tiếp:
-Mà chắc là dẹp luôn à, lúc này công an chú ý quá, khó làm ăn được nữa rồI !
-Vợ chú làm nghề gì ? Tôi lạI hỏI:
Hắn bộc toẹt một cách rất bất ngờ, đồng thờI thay đổI luôn cách xưng hô:
-Con nói thiệt với chú, vợ con nó là một con đ... Hồi đó con đi đánh bạc trong Vạn Ninh gặp nó, rồi con dắt nó về đây đó chớ, bây giờ nó ở nhà không hà, có làm gì đâu !

Bỗng nhiên tôi thấy xót thương cho hắn, trai tứ chiến gặp gái giang hồ là lẽ thường tình, nhưng rồi sau này con cái hắn sẽ ra sao?! Sòng bạc của tên Ban thực chất là của ông Tu cha của Ban, nghề chứa bạc và đánh bạc là nghề cha truyền con nốI của gia đình ấy từ mấy đời. Một sòng bạc lớn nổI tiếng nằm ngay dưới chân núi và chỉ cách đồn cảnh sát chừng 500 mét, nhưng nó vẫn tồn tạI và hoạt động bình thường hàng mấy chục năm từ những năm của thập niên 60 thế kỷ trước. Quân là tên trùm canh gát sòng bạc, là một vệ sỹ đắc lực của Ban, một chủ sòng bạc tầm cỡ của thị xã này thì không phảI là tay vừa. DướI trướng của hắn lạI còn có cả một đám đàn em ăn theo, sẵn sàng làm bất cứ thứ gì mà hắn bảo.
Lúc này hình như hắn cũng có một chút lắng đọng khi nói về mình. Tôi nhắc:
-Quân này, thôi hôm nay uống như thế là đủ, về nghỉ rồI mai lại lên chơi.
-Thầy tưởng em say hả ? Không… thằng Quân này chưa say đâu. Hắn khua tay và nói như vậy.
-Không, tôi có nói chú say đâu, nhưng bây giờ tôi có việc phải làm đây, nếu rảnh mai lên đây ta nói chuyện tiếp. Tôi nói với hắn như thế.

Hắn gật đầu:
-À biết, biết rồI… thầy chuẩn bị dạy chớ gì ? Được em về bữa khác em lên chơi được chớ ? Nói rồI hắn gọi ngườI bán hàng ra tính tiền.
Trước khi bước đi hắn còn hỏi lại tôi rằng hôm sau hắn có thể lên chơi được không. Tất nhiên tôi đồng ý. Thế rồi hắn vẫy tay gọi đám đàn em về.

Quả thật, chiều hôm sau hắn lạI mò lên, nhưng lần này thì hắn chỉ đi một mình, tay cầm theo chai rượu 0,75lít và một túi đồ nhắm. Tôi mời hắn lên nhà gát và tiếp hắn.
Chỗ tôi ở để công tác là một nhà gát mà vật liệu xây dựng hoàn toàn bằng gỗ và được thiết kế theo kiến trúc nhà ở vùng tây nguyên, nhà nằm lưng chừng núi trông xuống thành phố. Ở đây có thể quan sát toàn cảnh của cái thị xã nhỏ bé này. Du khách tham quan đi ngang qua nhà gát nhìn lên cũng có thể thấy ngay bàn thờ Sáng Tổ Nguyễn Lộc có 2 câu đốI đỏ "Ân cao Sáng Tổ vươn trờI thẳm - Nghĩa nặng sư môn thấm đất dày" được bài trí trang trọng ngay chính giữa.
Nói chuyện càng lúc tôi càng dẫn hắn đi dần vào con đường đạo nghĩa làm ngườI, đồng thờI tôi cũng phát hiện ra nhiều nét hảo hớn trong hắn, không tầm thường như một số tên côn đồ mạt hạn mà tôi đã từng găp. Tôi phân tích cho hắn nghe những đúng-sai, lợi-hại, được-mất trong võ thuật. Tóm lạI hắn đã được tôi "Khai tâm". Một bài học vỡ lòng của võ đạo mà một người đã từng thượng đài nhiều lần như hắn nhưng chưa được biết tới !

CuốI cùng tôi thấy hắn chưa phảI là loạI ngườI bỏ đi, nên quyết tâm cảm hoá hắn và đưa hắn về nẻo chính, từ bỏ con đường đâm thuê chém mướn, trở về cuộc sống bình dị như bao nhiêu người. Còn hắn, chẳng những từ bỏ ý định thách đấu với tôi mà còn muốn được theo tôi để học võ nữa.
Để dễ dàng thực hiện ý đồ cảm hoá một con ngườI, tôi lập phương án nhanh trong đầu. Trước hết tôi muốn hắn gần gũi tôi, cách ly dần với môi trường mà bấy lâu nay hắn vẫn sống. Tôi hỏI:
-Bây giờ sòng bạc không hoạt động nữa, Quân có muốn lên đây ở vớI tôi không ?
-Được không thầy ? Mắt hắn sáng lên, hắn mừng rỡ hỏI tôi như vậy.
-Được, chú về hỏi xem vợ chú có thích lên đây ở không, nếu thích lên đây, tôi cho mượn một kiốt có cả bàn ghế, ly tách mà mua bán nước ngọt, café, thuốc lá cho khách tham quan. Nay mai quày giảI khát kia họ nghỉ rồI đâu có ai bán nữa.

Hắn mừng lắm, nhưng bổng dưng tiu nghỉu thở dài:
-Sợ không có vốn chớ…!
-Không lo, tôi sẽ cho vợ chồng chú vay không lấy lãi một nửa tháng lương của tôi để làm vốn, khi nào có hãy trả, được chưa ?

Thực ra lương tháng của tôi không có là bao nhiêu, chưa đủ cho một mình tôi sống có đâu mà cho vay, tuy nhiên tôi vẫn tin rằng tôi làm được vì tôi còn có chỗ để nhìn chừng, đó là học phí hàng tháng của đám học trò, dù không là bao nhiêu nhưng cũng đủ cho tôi giật gấu vá vai một thờI gian để tạo cơ hộI cho Quân làm lạI cuộc đời.
Thế là hôm sau Quân đưa cô vợ lên chào tôi, tôi dặn dò đôi điều rồI đưa 2 vợ chồng lên một kiốt cạnh sân tập võ cho ở đó. Tôi muốn Quân ở gần sân tập để những giờ tôi lên lớp nếu hôm nào tôi giảng về võ đạo thì chắc chắn Quân sẽ nghe được "Mưa lâu thấm đất". Đồng thời hàng ngày Quân sẽ được chứng kiến tôi dạy đòn thế và như vậy Quân sẽ hiểu ra mình là ai, dần dần sẽ gột bỏ được cái tư tưởng "Ếch nằm đáy giếng".
Quả vậy, chỉ sau một thời gian ngắn, thái độ của Quân hoàn toàn đổI khác, Quân thật thà bộc bạch những gì Quân đã suy nghĩ không đúng trước đây, Quân đã nhìn thấy cái thực sự lợi hại của võ thuật, không đơn giản và nông cạn như Quân đã từng hiểu. Tuy nhiên tôi vẫn chưa nhận lời cho Quân đứng vào hàng ngũ môn sinh của tôi, để Quân thấy đó như là một thử thách.

Thế nhưng, một hôm có một ông lão đến gặp tôi và tự giới thiệu cụ là cha ruột của Quân. Khi tôi đưa ông lên gát mời ông ngồi thì ông chắp tay định xá tôi, tôi vội ngăn ông lạI, sau khi ông đã ngồi ổn định, tôi bảo:
-Nào, bây giờ thì mờI bác nói đi, cháu nghe đây.
-Ông thầy ơi, thật gia đình tôi đội ơn ông hết sức, thằng con trai tôi, thằng Quân đó, được ông thầy đùm bọc giúp đỡ đã là quý rồI, ông thầy còn dạy được nó nữa, điều này cả gia đình tôi từ trước tớI nay chưa ai nghĩ tới…

Ông xúc động ngừng một lát rồI nói tiếp trong nghẹn ngào:
-Tôi là cha đẻ của nó đây mà tới khi nó…!

Tôi vội xua tay và an ủi ông cụ:
-Thôi, bác không phải nói nữa, cháu đã hiểu cả rồI, cháu thấy Quân cũng chưa phải là ngườI xấu, chẳng qua là hằng ngày Quân phải tiếp xúc với những ngườI không tốt đấy thôi. NgườI ta đã chẳng từng nói "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" đó sao ? Từ nay Quân sẽ không giao du với những thành phần như thế nữa, cháu tin là Quân sẽ trở lạI bản chất tốt đẹp của cậu ấy. Cháu chỉ tạo điều kiện cho Quân chứ có dạy dỗ gì đâu ạ. Bác và gia đình không phảI nặng lòng như thế .
Ông cụ khua tay lắc đầu:
-Không, không… Nó về nhà khoe với tôi là nó có một ông thầy ở trên núi, chỉ có ông thầy nói là nó nghe thôi, nó còn kêu đám đàn em nó lạI biểu giảI tán, đứa nào về nhà đứa nấy kiếm nghề làm ăn, không được làm chuyện bậy bạ nữa, nó mà nghe được đứa nào làm chuyện trái quấy là nó giết!…

Tiễn ông cụ về rồI, tôi cảm thấy mừng thầm về những gì ông cụ vừa nói. Như vậy từ nay ngọn núi này sẽ trong lành hơn, riêng tôi mừng vì cảm hoá được một con ngườI
Nhưng câu chuyện không dừng lạI ở đó!

Quân ở vớI tôi được hơn 6 tháng, hàng ngày vợ chồng Quân lo cơm nước giúp cho tôi, tôi không còn vất vả thui thủI một mình tự đi chợ nấu cơm nữa. Công việc mua bán của vợ chồng Quân ban đầu cũng trôi chảy, khá thuận tiện. Sau số lượng khách đến tham quan thưa dần vì chẳng có hoạt động nào mớI mẽ, quanh đi quanh lạI cũng chỉ có ngôi tháp cổ vốn đã rất quen thuộc vớI dân địa phương. Thế là vợ chồng Quân rơi vào túng quẩn! Tôi tiếp tục xẻ lương cho vợ chồng Quân để cùng sống, nhưng cũng chỉ được hơn một tháng. Vì có sự trục trặc trong khâu tài chính của cơ quan tôi nên 2 tháng liền tôi không nhận được đồng lương nào! Tình trạng môn sinh vào mùa mưa cũng đang sụt giảm đáng kể. Tôi lạI phảI chuẩn bị cho 2 đứa con của tôi vào năm học mới, mọI việc đến cùng một lúc, rối tinh cả lên.
Đang lúc lúng túng chưa biết phảI giảI quyết bằng cách nào thì đêm ấy Quân đến gặp tôi, Quân xin tôi cho Quân được trở lạI gát sòng bạc, vì sòng bạc đã hoạt động trở lạI mà chưa có ai thay Quân, Quân nói:
-Chẳng lẽ anh em mình chịu đói sao? Anh yên tâm, em gát vài hôm kiếm được tiền rồI nghỉ thôi hà.

(Tôi không cho Quân gọi tôi bằng thầy như những ngày mớI gặp, tôi bảo hãy gọi tôi bằng anh)

Tôi im lặng, Quân ngồI đợi, một lát sau tôi nói vớI Quân:
-Thôi đi ngủ đi, sáng mai tính sau.

Đêm ấy tôi trăn trở mãi, tôi nghĩ :"Công khó mình đã tách cậu ấy ra khỏI vòng vây đen tốI, xa rờI nghề đâm thuê chém mướn, bây giờ cho cậu ấy trở lạI gát sòng bạc, khác nào như thả hổ về rừng! Còn nếu như không đồng ý thì lấy gì mà sống. Muốn lương thiện phảI cần có tiền để bảo đảm cuộc sống, mà cậu ấy thì nghề ngỗng gì đâu! Hay là cứ cho cậu ta thử thách vài hôm rồI theo dõi xem sao, nếu không ổn ta liệu cách khác"
Sáng hôm sau tôi gọI Quân tớI:
-Thôi được, tôi đồng ý để chú trở lạI gát sòng bạc, nhưng chú phảI hứa vớI tôi mấy điều.

Quân gật đầu, tôi nói tiếp:
-Một là không được tham gia đánh nhau nữa, hai là gát tới 7 giờ tốI là về với vợ, không la cà say sưa, ba là kiếm được chút đỉnh dành dụm để xoay sở làm ăn rồI chấm dứt luôn. 3 điều đó có thực hiện được không ?
-Dạ được, Quân gật đầu có vẻ rất dứt khoát.

Thế là ngay hôm ấy Quân trở lạI nghề cũ! Trước khi đi, Quân căn dặn vợ
rất kỹ, rằng là nhớ đi chợ lo cơm nước chu đáo cho tôi, nào là không được đi đâu…Quân giữ đúng lờI hứa vớI tôi, đi về rất đúng giờ, hôm nào về Quân cũng mua quà cho vợ, cho cả 2 đứa con của tôi, toàn thứ đắt tiền. Tôi bảo làm thế thì còn tiền đâu mà dành dụm thì Quân nói đó là tiền của những con bạc thắng được cho mình, chứ lương của Quân thì vẫn còn nguyên!

Hai tháng sau, Quân đã dành dụm được chút đỉnh, một hôm Quân không đi làm như mọi ngày, tôi thấy Quân xuống phố một lát quay lên cầm theo gói thuốc lá và bì café, Quân pha café mờI tôi. Tôi hỏi Quân:
-Hôm nay chú không đi làm sao?
-Dạ hôm nay em nghỉ, em muốn trình bày với anh một chuyện.

Tôi hơi ngạc nhiên vì vẻ trịnh trọng của Quân. Tôi hỏI:
-Hình như chuyện quan trọng ? Được chú cứ nói, tôi nghe đây:

Im lặng một lát, Quân mở lời ngập ngừng một cách khó nhọc:
-Em…em muốn xin phép anh cho vợ chồng em "Xuống núi" về nhà…mua bán.
-Chán rồI phải không ? vậy về nhà chú định thế nào, mua bán gì ?
-Em định về nhà nấu cháo lòng bán trước nhà, sáng em chịu khó dậy sớm đi lấy lòng, ở nhà vợ em chuẩn bị mọI thứ, sáng ra có bán… Không phảI tụiem chán ở đây, nhưng ở đây thì không mua bán được, mà đi gát sòng bạc trở lại thì trước sau gì cũng có chuyện nữa hà!

Tôi nghe mừng thầm trong bụng, như vậy là Quân đã ý thức được những gì nên làm và những gì không nên làm. Tôi hy vọng Quân sẽ nhanh chóng làm lạI cuộc đời.
Tôi trắc nghiệm Quân:
-Về nhà dễ gặp "độ" hơn chứ gì ?
-Không…không. Quân lắc đầu. Em hứa với anh là từ bỏ luôn mà, thằng Quân này mà còn như vậy thì không bao giờ được nhìn thấy mặt anh nữa…

Tôi gật đầu nói vớI Quân:
-Thôi được, tôi không giữ chú, nhưng tôi nhắc chú đã hứa thì phảI giữ lời, vã lạI càng ngày tuổI càng nhiều, lo tu tĩnh mai kia có con còn dạy bảo cho con, cuộc đờI chú đã vậy chẳng lẽ chú lại muốn cho con chú cũng đi vào con đường u ám đó sao ?
Ngừng một lát, tôi lạI hỏI Quân :
-Vậy chú định chừng nào thì dọn về nhà ?
-Dạ, nếu anh đồng ý thì sáng mai tụi em dọn…
-Ừ được, tốI nay tôi sẽ bảo vài đứa môn sinh sáng mai đến giúp chú.

Thế là Quân đưa vợ về nhà. Tôi vẫn theo dõi công việc mua bán và sinh hoạt của Quân. Hết bán cháo lòng quay sang cháo vịt, rồi bánh xèo…Thấy Quân chí thú làm ăn như thế tôi mừng . Nhưng rồi một hôm, vừa mớI bửng sáng, vợ Quân hớt hãi chạy lên báo với tôi rằng, đêm qua Quân bị bọn nào đó chém đến 9 nhát đang nằm ở nhà!
Tôi theo chân vợ Quân về nhà. Thấy Quân nằm trong bóng tốI tanh tưởI mùi máu. Vợ Quân bật đèn lên, tôi lặng lẻ cắt hết tóc trên đầu Quân mới có thể băng được 6 vết trên đầu, 1 vết ở vai và 2 vết ở lưng, cũng may là vết thương không sâu lắm. Băng bó cho Quân xong tôi hỏi rõ ngọn nguồn. Tôi tin lờI Quân kể, và đây không phảI là lỗI của Quân, tuy nhiên sự việc diễn ra vẫn là do dư chấn của ân oán giang hồ. Nhân đây tôi nhăc nhở Quân để hạn chế tối đa các cuộc tiếp xúc vớI giới giang hồ xưa cũ.
Sau đó Quân thật sự ổn định cuộc sống, dành dụm tiền bạc mua được chiếc xe ba gát, một thời gian bán ba gát đi thêm tiền mua được chiếc xe máy chạy xe ôm. Vợ Quân cũng sanh cho Quân một đứa con. Thỉnh thoảng đi đâu đó quân lạI ghé thăm tôi.

Tôi mừng vì nhìn thấy Quân đã thực sự giã từ con đường đầy bóng tối.

VS. Châu Minh Hay

(Trích trong tập Chuyện đời tự kể :Những chuyện bây giờ mớI nói)