"công nghệ" làm chín hoa quả
Đống đu đủ tại nhà một nông dân ở Đan Phượng vừa chấm thuốc lúc trưa mà chiều đã chuyển dần sang màu vàng. Công nghệ chấm thuốc thúc quả chín rất đơn giản: Cắt một ít cuống rồi chấm thuốc vào.
Trên những cánh đồng ngoài bãi của huyện Đan Phương (Hà Nội) mùa này xanh um những thửa vườn đu đủ, chuối, bưởi. Người nông dân cắt đu đủ, chuối còn xanh nguyên về để đầy góc nhà. Trước đây để làm chín các loại hoa quả người ta đã giấm chúng bằng hương và đất đèn. Nhưng cách làm này đã trở nên lỗi thời trước hàng loạt loại thuốc giấm siêu tốc giá rẻ, hiệu quả nhanh đang bán trôi nổi trên thị trường. Có nhiều loại thuốc tẩm ướp hoa quả, nhưng loại được người ta sử dụng nhiều là loại hoá chất để nhúng, lau, phun và chấm vào củ, quả để chúng chín siêu tốc và bóng đẹp. Loại thuốc này do nước ngoài sản xuất nhập lậu vào trong nước và là thuốc cấm sử dụng.
Chúng tôi đến một xã ven bãi của huyện Đan Phượng thì được người dân ở đây cho biết, thuốc "hoa quả thúc chín tố" bán đầy rẫy và cực kỳ dễ mua. Tuy nhiên, với người lạ thì người bán hàng ở đây rất cảnh giác. Vì thế, khi chúng tôi đi với một người dân trong làng ra mua thuốc, một chủ hàng đon đả bán ngay. Một hộp "Hoa quả thúc chín tố" giá 13.000đ. Cái giá quá rẻ khi hộp thuốc này có 20 ống, mỗi ống là 5ml. Thuốc do nước ngoài sản xuất nhưng dường như sản xuất ra là để bán ở Việt Nam vì trên bao bì đã dịch sẵn tên thuốc và giới thiệu cách sử dụng bằng tiếng Việt.
Đu đủ chấm thuốc căng mọng và đã lốm đốm chín
Chị Nguyễn Thị Y., người dân ở đây cho biết, nhà chị dùng loại thuốc này nhiều năm nay để chấm vào cuống đu đủ cho nhanh chín. Chỉ vào đống đu đủ xếp ở góc bếp, chị Y. giới thiệu: "Nó vừa được chấm thuốc xong". Đống đu đủ vừa chấm thuốc lúc trưa mà chiều đã chuyển dần sang màu vàng. Công nghệ chấm thuốc thúc quả chín rất đơn giản, cắt một ít cuống rồi chấm thuốc vào. Hiệu quả nhanh gấp nhiều lần cách giấm truyền thống, quả lại chín đều, bóng mượt, lâu thối.
Chị Y. kể, ở trong làng có hộ chuyên mua hoa quả ở các tỉnh miền ngược về, họ cũng dùng loại thuốc này để thúc cho hoa quả nhanh chín. Ngoài cách chấm cuống thì có người còn nhúng quả vào chậu thuốc đã pha hoặc phun, hoặc dùng giẻ thấm thuốc rồi lau lên quả. Để cho giống kiểu "chín tự nhiên" họ không quệt thuốc vào cả quả mà chỉ quệt vào một số chỗ, tạo mầu xanh, vàng. Công hiệu của loại thuốc này rất mạnh, thế nhưng người làm nghề thúc hoa quả mau chín ở đây lại rất chủ quan. Họ tẩm ướp đều bằng tay không (không đeo găng), thậm chí chậu rửa mặt còn đem ra pha thuốc hoặc ngủ cạnh đống hoa quả vừa phun thuốc.
Xử lý khó khăn
Nếu không “mục sở thị”, chúng tôi không thể tưởng tượng nổi công nghệ thúc hoa quả chín siêu tốc lại đơn giản đến vậy. Tuy nhiên, hậu họa của việc làm này có lẽ không ai có thể đo đếm hay thống kê được. Chỉ đọc qua tính năng in trên bao bì của loại thuốc ngoài danh mục này, chúng tôi đã thấy gai người.
Nào là: “Hoa quả thúc chín tố là loại thuốc có hiệu lực cao, tăng chín nhanh cho hoa trái, quả bóng tươi đẹp, cải thiện thực chất, chất lượng hoa quả. Loại thuốc này được phổ biến thích hợp dùng cho các loại quả như: chuối, dứa, xoài, hồng, lê, chanh, cam, cà chua. Sử dụng lượng thuốc ít, hiệu suất cao, dễ sử dụng". Hay những điều cần chú ý: "Thuốc này có khả năng ăn mòn kim loại, có chất kích thích đối với mắt và da, nên chú ý ngăn tránh sự tiếp xúc trực tiếp đối với thuốc". Trong hướng dẫn sử dụng còn ghi rõ: "Chuối xanh sau khi chặt hái về dùng 1 ống (5ml) pha 2 lít nước đem nhúng ướt hoặc phun đều. Quả hồng xanh sau khi hái về dùng 1 ống pha 2 lít nước, đem nhúng ướt hoặc phun đều, sẽ có tác dụng thúc chín và tẩy chát". Đặc biệt thuốc ghi hạn sử dụng 2 năm nhưng lại không có ngày sản xuất.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, bất cứ loại quả nào muốn tạo nên độ chín đều có khả năng bị người bán dùng thuốc để thúc. Theo ông Cù Đình Thái, Trạm trưởng Trạm Bảo vệ thực vật (BVTV) huyện Đan Phượng thì trong danh mục thuốc BVTV không có loại thuốc nào quy định về giấm hoa quả. Hiện nay chỉ có giấm bằng cách truyền thống là dùng hương và đất đèn, ngoài ra người dân sử dụng các loại thuốc hoá chất ngoài danh mục, thuốc cấm để giấm hoa quả là vi phạm.
Theo ông Thái thì tại Đan Phượng gần đây nổi lên hiện tượng dùng hoạt chất Ethen để giấm quả (nằm trong một loại thuốc để kích thích ra mủ cao su). Cuối năm 2008 sau khi một số phương tiện truyền thông đưa tin về tình trạng sử dụng thuốc ngoài danh mục để giấm quả, Chi cục BVTV Hà Nội đã phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức kiểm tra nhưng chưa phát hiện ra người bán và người sử dụng. Từ đó đến nay, Trạm thú y địa phương cũng vẫn thường xuyên kiểm tra nhưng cũng không phát hiện được gì. Tuy nhiên, hiện tượng buôn bán loại thuốc cấm này vẫn còn lén lút, cụ thể là Công an huyện Đan Phượng đã bắt quả tang một cửa hàng kinh doanh thuốc trừ sâu bán thuốc BVTV làm chín hoa quả ngoài danh mục.
Theo ông Nguyễn Duy Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Mỗ, huyện Đan Phượng thì tình trạng phun thuốc kích thích cho quả nhanh to, đẹp có xảy ra. Thuốc này do nước ngoài sản xuất và bán lén lút tại một số cửa hàng kinh doanh thuốc trừ sâu. Đến nay, chưa có cơ quan nào công bố tác hại cũng như chỉ đạo địa phương đi kiểm tra, tịch thu loại thuốc giấm hoa quả này. Trước những tác hại khôn lường từ việc sử dụng hoá chất ngoài danh mục để làm hoa quả mau chín như hiện nay, các ngành chức năng của Hà Nội cần nhanh chóng vào cuộc chặn đứng hiểm họa để đảm bảo sức khoẻ cho người tiêu dùng.
